Seminarium studenckie „Z pieniądzem za pan brat”

O jakich zabezpieczeniach banknotów NIE informują nas banki centralne?

Carding, ransomware, phishing… Jakie zagrożenia czyhają na użytkownika cyberprzestrzeni?

Jak bezpiecznie realizować transakcje bezgotówkowe?

Te i inne zagadnienia były podnoszone w trakcie seminarium studenckiego, będącego jednym z działań w projekcie „Z pieniądzem za pan brat”, realizowanym przez Staropolską Szkołę Wyższą z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej.

Seminarium, które miało miejsce w Wydziale Zamiejscowym Uczelni w Myślenicach w dniu 3 lutego 2019 roku, składało się z dwóch modułów.

Pierwszy moduł, o charakterze warsztatowym, prowadziła dr Eliza Sułkiewicz. W jego trakcie prelegentka przybliżyła wartość i rolę pieniądza w gospodarce, a także przykładowe znaki pieniężne nie widywane na co dzień w transakcjach gotówkowych, czyli banknoty i monety okolicznościowe.

Czy wszystkie monety muszą być płaskie i okrągłe? Okazuje się, że wcale nie. Przykładem są kuliste monety kolekcjonerskie wyemitowane z okazji 100. rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę – srebrna o nominale 100 zł i nakładzie 1.918 sztuk, oraz złota o niepowtarzalnym nominale 2.018 zł i nakładzie 100 szt. Cennym elementem zbiorów numizmatycznych jest również moneta z serii Historia Polskiej Muzyki Rozrywkowej zawierająca wizerunek Grzegorza Ciechowskiego (emisja: 2014 rok, nominał: 10 zł); jej niezwykłość polega przede wszystkim na kwadratowym kształcie.

W trakcie warsztatu prezentowane były także rewersy monet euro, które w każdym kraju są inne. A czy awersy zawsze są takie same w tej walucie? Okazuje się, że nie, mimo, iż co do zasady powinny być identyczne na terenie całej strefy euro. Przykładem jest awers monety o nominale 2 euro, który w 2014 roku został zmodernizowany i funkcjonuje w obiegu wraz z poprzednim wzorem.

Studenci mieli także możliwość praktycznej weryfikacji autentyczności polskich i zagranicznych znaków pieniężnych, wykorzystując przy tym nie tylko wzrok i dotyk, lecz także lupy, lampy UV i latarki.

Mimo, że niemal codziennie posługujemy się polskimi złotymi i zwykle mamy je przy sobie, to okazuje się, że wcale ich dobrze nie znamy. Nie każdy bowiem zdaje sobie sprawę, że znak wodny jest wielotonowy i nie zawsze jest zadrukowany, że mikrodruki na banknotach są wykonane techniką druku stalorytniczego oraz offsetowego i tylko jedną technikę są w stanie podrobić fałszerze, albo że na nitce zabezpieczającej powinny być widoczne napisy…

Uczestnicy spotkania szukali na różnych nominałach banknotów takich zabezpieczeń, jak np. druk recto-verso, farba opalizująca oraz zmienna optycznie czy efekt kątowy. Z pewnością najwięcej trudu kosztowało Studentów odczytanie mikrodruków znajdujących się w różnych fragmentach banknotów.

W trakcie warsztatów podjęto również temat możliwości wymiany zniszczonych znaków pieniężnych we wszystkich bankach w Polsce. Nie każdy jest świadomy, że istnieje szansa wymiany również tych banknotów, które dla przeciętnego użytkownika są nie do odczytania – upranych w detergentach, pogryzionych przez domowego pupila, wyjętych z niszczarki biurowej czy nawet całkowicie spalonych.

Drugi moduł seminarium, prowadzony przez dr. Andrzeja Kobiałkę, poświęcony był bezpiecznemu korzystaniu z transakcji bezgotówkowych oraz zagrożeniom związanym z zakupami on-line. Została przedstawiona tzw. Wielka Czwórka Trojanów bankowych: Carberp, Citadel, SpyEye i ZeuS. Na szczególną uwagę zasługuje ostatni z wymienionych – zrobiło się o nim głośno w 2007 roku, gdy został wykorzystany do kradzieży danych uwierzytelniających z Ministerstwa Transportu Stanów Zjednoczonych. Od tego czasu program zainfekował dziesiątki milionów komputerów i umożliwił kontrolującym go cyberprzestępcom kradzież setek milionów dolarów.

Studenci zapoznali się również z ryzykiem związanym z korzystaniem z bankomatów, wynikającym chociażby ze stosowanych przez przestępców nakładek na klawiatury.

Omówione zostały także zagrożenia, na jakie mogą się napotkać osoby kupujące w sieci. Prelegent podkreślił m.in. większe bezpieczeństwo haseł wysyłanych na telefon komórkowy przy płatnościach elektronicznych, niż popularnych nadal tokenów. Dzięki uczestnictwu w seminarium, jego uczestnicy będą baczniej czytać treści wiadomości sms, zawierające kody weryfikujące transakcje internetowe – ważna jest bowiem nie tylko kwota tam widoczna i ciąg cyfr, które należy wpisać w celu dokończenia transakcji, lecz także rachunek, na który mają być przelane środki. Dlaczego? Ponieważ możliwe jest takie działanie przestępców, w wyniku którego otrzymana wiadomość zawiera ich numer konta bankowego, a nie sklepu internetowego, w którym internauta dokonuje właśnie zakupu.

Wiedza i doświadczenie uzyskane w trakcie seminarium będą z pewnością przydatne na co dzień – wszakże każdy z nas, niezależnie od zawodu i miejsca pracy, jest także konsumentem na rynku, i każdy z nas może paść ofiarą sfałszowanych banknotów czy monet, jak również przestępców działających w cyberprzestrzeni…

Organizatorzy pragną złożyć serdeczne podziękowania wszystkim uczestnikom wydarzenia.

Opracowała: Eliza Sułkiewicz

Seminarium zostało zorganizowane przez Wydział Zamiejscowy w Myślenicach Staropolskiej Szkoły Wyższej w Kielcach w dniu 3 lutego 2019 roku.